Rất nhiều quốc gia hiện nay đang sợ vấn đề khủng hoảng dân số. Khi mà dân số trẻ càng ngày càng giảm mà dân số già càng ngày càng tăng lên. Điều mà chính phủ của các quốc gia ấy làm là kêu gọi người trẻ kết hôn dưới 30 tuổi. Thậm chí, đến những VJ (Video Journalist) của Schannel làm một video khoe nhau là kết hôn dưới 30 tuổi và khuyên người xem là cũng nên giống như họ.
Khi tôi đi khám tổng quát về tử cung, bác sĩ nữ lặp đi lặp lại với tôi rất nhiều lần là tuổi của tôi chưa đến 30, đây là tuổi rất thích hợp cho việc sinh đẻ. Bác sĩ nữ đề nghị tôi nên kết hôm và sinh sớm. Lý do về mặt Y học là phụ nữ sau 30 thì số lượng trứng giảm dần và sinh nở trở nên khó khăn và nhiều rủi ro cho đứa trẻ.
Mục đích của bài viết này là muốn chất vấn lại vấn đề là tại sao bác sĩ lại khuyên như vậy? Có phải là do lòng tốt từ chính họ? Từ khi nào vấn đề sức khỏe là chuyện cá nhân (ví dụ sinh nở) lại trở thành chương trình của toàn dân mà được nhà nước quản lý?
Triết gia người Pháp là Michel Foucault trong Naissance de la clinique: une archéologie du regard médical (Sự khởi nguyên của Y học lâm sàng: Khảo cổ học về thấu thị Y học) được xuất bản năm 1963. Tác giả đã đề cập đến câu chuyện trong thời kỳ Cách mạng và thời Napoléon, các bác sĩ được đào tạo không chỉ để mở phòng khám, điều trị bệnh nhân và thực hiện sự nghiệp y tế của mình. Trên thực tế, đối với chính phủ lúc đó, những người trong chính quyền rất hy vọng rằng những sinh viên và chuyên gia y khoa này sẽ nắm quyền chính trị và tham gia quản lý chính trị, tức là họ hy vọng rằng y học sẽ được chính thức hóa hoặc chính trị hóa. Đặc biệt dưới thời chính quyền Napoléon, chính phủ không chỉ hy vọng làm gương cho người dân Pháp về mặt đạo đức và tinh thần, mà còn hy vọng thiết lập một sức sống gắn liền với vận mệnh đất nước thông qua y học.
Foucault đã viết như sau:
“[Các chuyên gia Y khoa] từng đóng một vai trò quan trọng: bằng cách liên kết y học với vận mệnh đất nước, họ đã bộc lộ ý nghĩa tích cực của y học. Y học không còn ở trạng thái ban đầu là “phân tích buồn chán vô số bệnh tật”, hay nói cách khác là sự phủ định của phủ định đáng ngờ đó, mà được giao một nhiệm vụ cao cả: thiết lập sức khỏe, đức hạnh và hạnh phúc trong cuộc sống mọi người; y học có nhiệm vụ chấm dứt công việc với các lễ hội, khơi dậy những cảm xúc êm đềm, giám sát những gì được đọc trong sách và xem trong rạp, để thấy rằng các cuộc hôn nhân được thực hiện không phải vì lợi ích cá nhân hay vì sự mê đắm thoáng qua, mà dựa trên cơ sở về điều kiện hạnh phúc lâu dài duy nhất, đó là lợi ích của họ đối với đất nước. Y học không nên chỉ đơn thuần là một loại kỹ thuật phục hồi và kiến thức tương ứng; nó cũng nên bao gồm kiến thức về những người khỏe mạnh, nghĩa là nghiên cứu về “người khỏe mạnh” và định nghĩa về “người tiêu chuẩn”. Để quản lý sự tồn tại của con người, y học đã thông qua một tư thế chuẩn mực, khiến nó không chỉ có quyền đưa ra nhiều lời khuyên về cách sống lành mạnh, mà còn có quyền ban hành các tiêu chuẩn về cá nhân cũng như xã hội trong mối quan hệ về thể chất và đạo đức. Y học dựa trên lĩnh vực ngoại vi nhưng lại tối cao đối với con người hiện đại. Trong lĩnh vực đó, một loại hạnh phúc nhục dục êm đềm nào đó liên kết một cách chính đáng với trật tự của toàn bộ quốc gia, sức mạnh quân đội, sinh sản của nhân dân dân cũng như sự tiến bộ bền bỉ của lao động.”
Từ đoạn văn này, không khó để nhận thấy rằng y học trong thời kỳ Cách mạng và thời Napoléon từ lâu đã vượt xa những định nghĩa về y học trước đó. Rất giống với định nghĩa y học mà chúng ta có ngày nay. Y học không chỉ là điều trị mà còn là việc đưa ra một quy chuẩn tiêu chuẩn, trong đó không chỉ đối xử với các cá nhân, mà sức khỏe của toàn xã hội được coi là đối tượng của y học. Đồng thời, sức khỏe và vệ sinh của toàn xã hội được coi là đối tượng của việc điều trị. Theo nghĩa này, y học trở thành một loại thuốc không còn ở phạm vi cơ thể cá nhân mà trở thành một loại thuốc dành cho toàn xã hội được thực hiện dưới danh nghĩa nhà nước. Sự tồn tại của y học không chỉ để chữa trị và cứu sống bệnh nhân mà còn mang đến nước Pháp một phong cách xu hướng mới dẫn đầu Châu Âu sau thời kỳ cách mạng. Đồng thời mang đến một chuẩn mực ứng xử của con người cho toàn thể người dân Pháp để mọi người đều có thể noi theo. Tiêu chuẩn sống mới về đạo đức và tiêu chuẩn mới về vệ sinh để định hình cuộc sống. Đối với chính quyền cách mạng và chính phủ Napoléon lúc bấy giờ, một khi định nghĩa về “con người chuẩn mực” được xác lập ở Pháp và các chuẩn mực về cuộc sống đúng đắn, hôn nhân, tình yêu và sinh sản được xác lập, nước Pháp đã trở thành một nước Pháp mới là hình mẫu cho nền văn minh thế giới.
Khi nước Pháp đi xâm lược các nước khác và áp đặt chế độ cai trị thực dân thì cũng muốn những con người ở xứ thuộc địa theo những “chuẩn mực” mới về sức khỏe và vệ sinh.
Foucault nói:
“Chủ nghĩa tư bản không dẫn đến sự chuyển đổi từ y tế tập thể sang y tế tư nhân, mà hoàn toàn ngược lại; chủ nghĩa tư bản phát triển vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, trước tiên đã xã hội hóa đối tượng đầu tiên chính là cơ thể, dưới dạng một chức năng của năng lực sản xuất, năng lực lao động.”
Kiểm soát xã hội đối với cá nhân không chỉ thông qua việc hình thành ý thức hệ hay hệ tư tưởng, mà còn trong cơ thể và bằng chính cơ thể. Cơ thể không chỉ còn là sinh học mà còn là thực thể chính trị mang tính sinh học; y học là một chiến lược của chính trị của cơ thể sinh học. Chính vì vậy, Foucault nhận thấy nhà nước can thiệp trực tiếp vào việc giám sát và điều chỉnh sức khỏe (hay nói cách khác là cơ thể) của người dân, và chính trong thời kỳ này, khái niệm vệ sinh ra đời. Trong khoảng thời gian 1790–1791, chính phủ Cách mạng yêu cầu các tỉnh và thành phố chính của Pháp thành lập “Ủy ban Y tế Quốc gia”, và lý do thành lập những ủy ban như vậy chính là để thay đổi quan niệm về vệ sinh của người dân, hình thành thói quen vệ sinh, bởi vì “ý nghĩa của vệ sinh khác với ý nghĩa của sức khỏe. Ý nghĩa này khác nhau nhưng đề cập đến trạng thái của môi trường và các yếu tố cấu thành của nó, là những yếu tố giúp cải thiện sức khỏe.” Vệ sinh là nền tảng vật chất và xã hội để đảm bảo sức khỏe tối ưu nhất của cá nhân. Liên quan đến điều này là khái niệm về sức khỏe cộng đồng như là kỹ thuật kiểm soát và sửa đổi các yếu tố của môi trường có thể tăng cường sức khỏe hoặc ngược lại, làm suy giảm sức khỏe. Đó chính là khoa học kiểm soát môi trường”.
Trong bối cảnh hiện đại, chính bác sĩ (từ Tiktoker đến các trang mạng xã hội) là người đưa ra đạo lý về cách chúng ta phải sống khỏe như thế nào mới là tiêu chuẩn, phải ăn những thức ăn gì mới là đúng đắn, phải tập luyện ra sao để có cơ thể khỏe mạnh. Mọi nguyên tắc đạo lý ấy được thiết lập dựa trên thẩm quyền của kiến thức y khoa mà bác sĩ nắm giữ đi kèm với các công cụ thiết bị y tế đo lường làm cho toàn bộ cơ thể của chính chúng ta dễ đọc và dễ xem thông qua con số về máu, chất béo, đường huyết, lượng trứng, lượng tinh trùng… Chính kiến thức y khoa của các chuyên gia Y tế liên kết với nhà nước để quản trị vấn đề dân số của quốc gia. Bằng cách quy huấn lên cơ thể của người dân để người dân có thể đảm bảo kết hôn và sinh nở dưới 30 tuổi cho việc đảm bảo dân số vàng trong độ tuổi lao động ở tương lai.
